!آنچه شما می بینید٬ آنچه مغز شما می بیند

نگاه کن

به سر ستون بلند

به بلندای کون و مکان

به گستردگی جهان

به چشمان تیز نهان

به تصویر بالا نگاهی گذرا بیاندازید

آیا احیانا یک اسب دریایی دیدید؟! خب شاید برایتان جالب باشد بدانید حتا اگر تصویر یک اسب دریایی را هم ندیده باشید (به  حاشیه های مشکی تصویر نگاه کنید) مغز شما آن را دیده است 

بر اساس نتایج تحقیقی که اخیرا به چاپ رسیده مغز ما تصاویری که بصورت آگاهانه متوجهشان نشده ایم و ظاهرا ندیده ایم را می تواند بصورت ناخودآگاه تشخیص داده و درک نماید

در این تحقیق به گروهی از افراد مجموعه ای از تصاویر سیاه و سفید (مشابه تصاویر فوق) نشان داده شد و همزمان با استفاده از دستگاه الکتروانسفالوگرام فعالیت های (الکتریکی) مغز آنها را ثبت کردند. هر تصویر تنها برای مدتی بسیار کوتاه (دو دهم ثانیه) به هر فرد نشان داده شد. پس از آن فرد می بایست دکمه ای را فشار میداد تا بگوید آیا آن تصویر به نظرش آشنا بوده (مثلا تصویر یک لاک پشت یا تلفن یا..) و یا تصویری جدید و ناآشنا (مثلا تصویری از یک شکل ساختگی که نتوانسته آن را بشناسد). این آزمایشی کاملا ساده به نظر می رسید؛ با این وجود یک وجه پنهان داشت که افراد شرکت کننده از آن بی خبر بودند: در پس زمینه ی بعضی تصاویر یک تصویر آشنا پنهان شده بود٬ چیزی مثل همان اسب دریایی در تصویر بالا

هدف تیم تحقیقاتی از انجام این آزمایش پی بردن به جواب این سوال بود که وقتی با تصاویری مواجه می شویم که در مقابل چشمانمان است ولی ما آنها را در همان وهله ی اول و آگاهانه نمی بینیم (مثلا همان اسب دریایی) مغز ما با این تصاویر چه می کند و چه اتفاقی می افتد؛ و این دقیقا همان دلیلی است که فعالیت های الکتریکی بخش های مختلف مغز افراد شرکت کننده را مورد ثبت و بررسی قرار دادند. اما نتیجه چه بود؟! حدودا ۴۰۰ ثانیه بعد از نشان دادن تصاویر مختلف به شرکت کنندگان یک موج مغزی بنام 

N400 

به وسیله ی دستگاه الکتروآنسفالوگرام ثبت شد. "مشاهده شدن این موج مغزی در حقیقت به معنای آن است که مغز ما در حال پردازش یک چیز معنادار می باشد." این را جِی سَنگوینتی٬ پژوهشگر اصلی این تحقیق از دانشگاه آریزونا می گوید

در واقع و بعبارت ساده تر نتیجه این بوده که علیرغم آنکه اکثریت افراد شرکت کننده اظهار داشتند که اصلا متوجه تصویر پیش زمینه ی پنهان نشده اند (و حتا به گفته ی سنگوینتی گروهی از آنها حتا باور هم نمی کردند که اصلا تصویر پیش زمینه ای در کار بوده تا آنکه در پایان آن تصاویر را به آنها نشان دادند) با این حال مغز آنها کماکان آن موج مورد نظر را تولید کرده است 

حال سوالی که پیش می آید این است که اگر مغز ما تصاویر واقعی و معناداری که در مقابل چشمان ما هست را تشخیص می دهد پس چرا ما بصورت آگاهانه متوجه آنها نمی شویم؟! سنگوینتی در جواب این پرسش چنین می گوید: ما فکر می کنیم آنچه که در چنین حالتی در مغز ما اتفاق می افتد بدین شکل است که تمام آن تصاویر آشکار و پنهان موجود در شکل (یا در میدان دید ما)٬ مثلا تصویر آن شکل سفید ناآشنا و همینطور تصویر آشنای یک اسب دریایی در پس زمینه (خارج) تصویر اصلی٬ وارد یک جور پردازش رقابتی می شوند؛ بعبارت دیگر آنها برای آنکه در مغز ما و در یکی از شبکه های عصبی مورد پردازش قرار گرفته و آگاهانه دیده و درک بشوند با یکدیگر وارد رقابت می شوند. هر کدام از این تصاویر که این رقابت را برنده بشود همانی خواهد بود که در نهایت و بصورت آگانه به نظر ما می آید و آن را میبینیم و درک میکنیم (حالا چه یک تصویر از یک چیز آشنا و معنادار باشد و یا یک تصویر از چیزی ساختگی و نامفهوم) و هر کدام هم که این رقابت را ببازد بخشی از پیش زمینه تلقی خواهد شد. این بدان معنی است که ما همه ی چیزهایی که در اطرافمان هست و آگاهانه می بینیم را واقعا متوجه نمی شویم و در عوض عملکرد مغز ما این گونه است که "بهترین و معنادارترین تعبیر و تفسیر را از دنیای اطرافمان و آنچه که در دور و برمان می بینیم" به ما می دهد

سنگوینتی می گوید: شما بطور شهودی به این نتیجه رسیده اید و اینطور فکر می کنید که وقتی به دنیای اطرافتان نگاه می کنید میتوانید واقعا آن را همان طوری که هست ببینید اما آنچه که تحقیقات علوم اعصاب در زمینه ی بینایی شروع به نشان دادن کرده این است که در واقع آنچه که از شما خواسته می شود و یا آنچه که تصمیم به انجامش دارید و یا در حال انجامش هستید می تواند در آنچه شما می بینید نوعی  جهت گیری را بوجود آورد و در نتیجه ی آنچه که شما می بینید یا نمی بینید تغییر ایجاد کند

ممکن است در آینده این امکان بوجود بیاید که از این سوگیری ها به شکلی خوب و مناسب استفاده کنیم. بعنوان مثال یک خلبان هواپیما در هنگام پرواز و هدایت هواپیما می بایست به مجموعه ای پیچیده از دستگاه های مختلف در مقابل خود نگاه کند. شاید بتوان با استفاده از نتایج حاصل از این تحقیق و با طراحی و سازمان دهی مجدد این دستگاه ها به خلبان کمک کرد تا بر روی
اطلاعات ضروری و مهم بیشتر و بهتر تمرکز نماید

حال بد نیست نگاهی به تصاویر زیر بیاندازید. آیا شما تصاویر پنهان را توانستید ببینید؟! بد نیست خودتان را امتحان کنید! شرکت کننده های این پژوهش تنها دو دهم ثانیه به این تصاویر نگاه کردند اما شما میتوانید هر اندازه که مایل بودید به آنها نگاه کنید